بررسی بیوسسیتماتیک برخی گونه های بخش tithymalus، جنس euphorbia متعلق به خانواده euphorbiaceae (فرفیون) در ایران

فرفیون یکی از 6 جنس بزرگ گیاهان گلدار است و متجاوز از 82 گونه در نقاط مختلف ایران دارد. انعطاف¬پذیری مورفولوژیکی زیاد و تنوع این جنس در ایران، مطالعه تاکسونومیکی آن را برای گیاهشناسان جذاب نموده است. در این تحقیق بررسی¬های ریخت-شناسی (تاکسونومی عددی)، آناتومی و سیتولوژی روی 14 گونه¬ زیربخشه tithymalus صورت گرفت. در بررسی¬های تاکسونومی عددی 37 صفت مورد بررسی قرار گرفت و از میان این صفات 25 صفت که ارزش تاکسونومیکی بیشتری داشتند جهت انجام آنالیزهای آماری انتخاب شد. در نهایت دندروگرام¬ها با استفاده از نرم¬افزارهای paup و ntsys رسم شد و مشخص شد که شکل رویشی، اندازه، شکل و حاشیه غدد ترشحی همچنین اندازه و شکل دانه صفات خوبی در تفکیک گونه¬ها و تعیین قرابت آنهاست. در بررسی برش عرضی برگ نیز 15 صفت از میان 25 صفت بررسی شده جهت انجام آنالیزهای آماری انتخاب و دندروگرام¬های حاصل با نرم¬افزار paup رسم شد که در مورد برخی گونه¬ها تأئید کننده دندروگرام¬های حاصل از مطالعات مورفومتری بود. در مطالعات میوزی بررسی رفتار کروموزومها در دو گونه e. spinidens و e. bungei انجام شد و تنوع در ریز مراحل پروفاز i به صورت گره سینوزیتیکی، دیفیوز و پدیده¬هایی مانند سیتومیکزیس، چسبندگی و پل آنافازی مشاهده شد همچنین b کروموزومها نیز در این دو گونه برای اولین بار گزارش شد. در این تحقیق همچنین مطالعات کاریوتیپی بر روی 7 گونه e. bungei، e. helioscopia، e. orientalis،e. szovitsii ، e. buhsei ، e. spinidens و e. marschalliana انجام گرفت و اعداد کروموزومی 2n= 16, 20, 42 گزارش شد که گزارش عدد کروموزومی در4 گونه برای اولین بار در دنیا ارائه شده است. تقارن کاریوتایپ با استفاده از فاکتورهایی نظیرtf%، s%، c.v، d.r.l و نیز جدول دوطرفه استبینز تعیین شد و مطابق یافته¬ها گونه¬های مطالعه شده در گروه 1a و 1b قرار گرفتند.